مهندس تورج صارمی، مدیر کل دفتر بهبود تغذیه و جایگاه معاونت امور تولیدات دامی وزارت جهاد کشاورزی گفتگویی تفصیلی با پایگاه خبری-تحلیلی عیارآنلاین داشته که متن آن به شرح زیر است.
عیارآنلاین: درخصوص اهداف و برنامه های دفتر در خصوص بهینه‌سازی و افزایش سطح کمی و کیفی تغذیه دام و طیور توضیح دهید:
مدیر کل دفتر بهبود تغذیه و جایگاه معاونت امور تولیدات دامی وزارت جهاد کشاورزی: در بیان مقدمه لازم است به این نکته اشاره شود که كمبود غذا و افزايش روزافزون جمعيت به‌ویژه در كشورهاي درحال‌توسعه، نگرانی‌های جدي در رابطه با تأمین امنیت غذایی به وجود آورده است. يکي از عوامل مهم محدودکننده در توسعه فعالیت‌های دامپروری وبالتبع آن افزایش محصولات دام و طیور تأمين اقلام خوراکی موردنیاز به‌منظور تغذيه دام هست . با شرایط خاص وقرارگرفتن بخش عمده‌ای از کشور در اقلیم نیمه‌خشک تا خشک و همچنین بحران خشک‌سالی‌های مستمر و محدودیت‌های تأمین آب و زمین قابل‌کشت اقلام علوفه‌ای، ضروری است.
ارتقاء سطح کمی و کیفی اقلام مورداستفاده در تغذیه دام باهدف مدیریت بحران
برنامه‌ریزی لازم در استفاده از ظرفیت‌های موجود و همچنین استفاده از تکنولوژی روز دنیا در ارتقاء سطح کمی و کیفی اقلام مورداستفاده در تغذیه دام باهدف مدیریت بحران درزمینهٔ تأمین خوراک دام و جلوگیری از روند افزایش واردات نهاد ه مای دامی موردنیاز در تغذیه دام از خارج از صورت پذیرد در این خصوص تدوین و عملیاتی کردن طرح‌هایی مانند استفاده بهینه از بقایای کشاورزی و کارخانه‌ها صنایع غذایی در تغذیه دام و همچنین استفاده مناسب از اقلام کمتر رایج در تغذیه طیور و همچنین بهبود مدیریت خوراک و خوراک‌دهی دام و روش‌های عمل‌آوری ذخیره‌سازی و نگهداری اقلام علوفه‌ای به‌طور مؤثری می‌تواند ضمن کاهش ضایعات و ضریب وابستگی به تأمین نهاده‌های اساسی از محل واردات ، موجبات افزایش بهره‌وری کاهش قیمت تمام‌شده و حفظ کیفیت محصولات دامی و همچنین کاهش مخاطرات زیست‌محیطی را فراهم نماید.
استفاده بهینه از بقایای کشاورزی و صنایع غذایی در تغذیه دام
یکی از موضوعات مهمی که در طول چند سال گذشته در دستور کار دفتر بهبود تغذیه و جایگاه دام قرارگرفته موضوع استفاده بهینه از بقایای کشاورزی و صنایع غذایی در تغذیه دام است . سالیانه بالغ‌بر ۲۵میلیون تن بقایا و زایدات کشاورزی و باغی و بقایای کارخانجات صنایع غذایی و کشاورزی در کشور قابل استحصال می باشدکه به‌طور مناسب در تغذیه دام استفاده نمی‌گردد.
در طول سال گذشته با همکاری موسسه تحقیقات علوم دامی کشور و مراکز دانشگاهی و بررسی نتایج طرح‌های تحقیقاتی دستورالعمل‌های اجرایی در رابطه با استفاده از بقایای پسته، سرشاخه نیشکر، بقای خرما ،تفاله گوجه‌فرنگی ، سیب‌زمینی و زایدات مرکبات تدوین و به سازمان جهاد کشاورزی استان‌ها و مراکز ترویجی جهت فرهنگ‌سازی و ترویج استفاده از اقلام مذکور در تغذیه دام ارسال‌شده است. در این خصوص در طول دو سال گذشته نیز اعتباراتی در قالب یارانه و به‌عنوان مشوق جهت فرآوری بقایا در تعدادی از استان‌های پایلوت کشور به واحدهای تولیدی و تشکل‌های دامی استفاده‌کننده از بقایا در تغذیه دام پرداخت‌شده است. یکی دیگر از پروژه‌های مشترک با معاونت امور باغبانی وزارت جهاد کشاورزی استفاده از بقایای گلخانه‌ای در تغذیه دام است که هم‌اکنون در دست بررسی است و پیش‌بینی می‌گردد با تعیین روش‌های مناسب فرآوری بر اساس یافته‌های تحقیقاتی امکان استفاده از حجم بیشتری از بقایای فوق در تغذیه دام وجود خواهد داشت.
در ترویج مصرف اقلام علوفه‌ای با نیاز آبی کم در تغذیه دام
در سال جاری هم پیش‌بینی می‌گردد با توجه به پتانسیل‌های تولید بقایا در کشور و آشنایی دامداران به استفاده از اقلام مذکور امکان فرآوری حجم مناسبی از بقایا در تغذیه دام وجود داشته باشد و امیدواریم بتوانیم به‌طور مؤثری از ظرفیت اتحادیه‌ها و تشکل‌های دامی در اجرای کامل طرح بهره‌مند گردیم ازجمله دیگر طرح‌های مشترک انجام‌شده با معاونت امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی و مؤسسات تحقیقاتی ، استفاده از اقلام علوفه‌ای با نیاز آبی کم و جایگزین در تغذیه دام است که در طول چند سال گذشته باهدف تغییر الگوی کشت و استفاده بهینه از منابع آبی کشور در حال پیگیری است که در این خصوص دستورالعمل‌های اجرایی در ترویج مصرف اقلام علوفه‌ای با نیاز آبی کم در تغذیه دام و معرفی اقلامی من‌جمله سور گوم علوفه‌ای ،چغندر علوفه‌ای ،آمارانتوس ، خلر و ماشک و … با استفاده از نتایج طرح‌های تحقیقاتی با مشارکت موسسه تحقیقات علوم دامی کشور تدوین و به استان‌ها جهت اجرا در واحدهای تولیدی ارسال گردیده است .
عیارآنلاین: درخصوص یافته‌های علمی و تحقیقاتی جدید درزمینهٔ تغذیه دام توضیح دهید:
مدیر کل دفتر بهبود تغذیه و جایگاه معاونت امور تولیدات دامی وزارت جهاد کشاورزی: با عنایت به محدودیت‌های زمین کشت علوفه و منابع آبی کشور در تأمین اقلام خوراکی و علوفه‌ای موردنیاز در تغذیه دام و طیور، بهره‌گیری از یافته‌های علمی و تحقیقاتی روز دنیا کاملاً ضروری است در این خصوص و در راستای استفاده بهینه از هر واحد آب مصرفی موضوع کشت انواع علوفه کم آب بر و قابل توسعه در کشور ازجمله سورگوم ، ارزن ،امارانتوس ،چغندر علوفه‌ای وکینوا، و تعیین خصوصیات تغذیه‌ای علوفه‌های مذکور منطبق بر نیازهای مختلف فیزیولوژیکی دام در مراحل مختلف تولید و پرورش بنا به درخواست و همکاری این دفتر از طریق معاونت امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی و مؤسسات تحقیقاتی کشور انجام پذیرفته است.
در راستای بهره‌مندی از ظرفیت‌های موجود در تولید خوراک و باهدف افزایش بهره‌وری و بهبود راندمان تولید ، بررسی امکان تولید و دستیابی به دانش و تکنولوژی ساخت مواد مؤثره مکمل‌ها و همچنین افزودنی‌های خوراک دام و طیور از دیگر درخواست‌های این دفتر از موسسه بیوتکنولوژی کشور و مراکز تحقیقاتی بوده که خوشبختانه تعدادی از این اقلام توسط مؤسسات مذکور در مقیاس آزمایشگاهی تهیه ( ازجمله آنزیم فیتاز) و در آینده نزدیک امکان تجاری‌سازی و تولید داخلی نیز مهیا می‌گردد. ضمناً در حال حاضر و با اعمال سیاست‌های حمایتی دولت ، برخی از شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی باهدف کاهش ضایعات و حفظ سلامت دام و محصول نهایی، به دانش فنی تولید توکسین بایندر(ضد قارچ) ، انواع پروبیوتیک و پودر چربی خالص و کلسیمی های مورد استفاده در تغذیه دام ، طیور و آبزیان دست‌یافته‌اند و تولید تجاری در کشور در حال انجام است.
عیارآنلاین: مهم‌ترین دستاوردهای دفترتغذیه در چند سال گذشته چیست:
مدیر کل دفتر بهبود تغذیه و جایگاه معاونت امور تولیدات دامی وزارت جهاد کشاورزی: با توجه به شرح وظایف دفتر بهبود تغذیه در مطالعه، شناسایی و معرفی منابع علوفه‌ای و خوراک دام و طیور و تهیه و تنظیم آیین‌نامه‌ها، بخشنامه‌ها و تدوین ضوابط، معیارها و دستورالعمل‌های مربوط به منابع خوراک و روش‌های آزمایشگاهی تغذیه و جایگاه، تجهیزات و تأسیسات دام و همچنین مقررات غذایی بین الملی (کدکس) و مأموریت‌های دفتر در انجام اقدامات و حمایت لازم در ارتقاء سطح کمی و کیفی تولیدات کارخانجات خوراک دام و طیور و صنایع وابسته، طراحی و ترویج الگوهای جایگاه دام و طیور با همکاری با مؤسسات تحقیقاتی، ترویجی به‌منظور کاربرد یافته‌های این مراکز درزمینهٔ تغذیه و جایگاه دام اهم اقدامات و دستاوردهای دفتر بهبود تغذیه در طول سنوات اخیر به شرح ذیل بیان می‌گردد.
۱- راه‌اندازی سامانه یکپارچه نهاد ه های دامی با مشارکت بانک سپه برای اولین بار در کشور باهدف امکان رصد و نظارت کامل توزیع نهاده از تولید تا مصرف ، کنترل قیمت و کاهش نقش واسطه‌ها و توزیع بالغ‌بر۱.۶ میلیون تن نهاده با نرخ یارانه‌ای بین حدود ۲۵۰۰ اتحادیه، تشکل و عامل خرید.
۲- تدوین دستورالعمل اجرایی بر اساس یافته‌های تحقیقاتی مراکز دانشگاهی و تحقیقاتی در فرآوری و عمل‌آوری ( سیستم‌های خشک‌کنی و سیلاژ ،بقایای پسته) نحوه و مقدار مصرف پسماند و بقایای کارخانجات پسته پاک‌کنی، تفاله مرکبات و ، تفاله گوجه‌فرنگی خرما غیر ماکول و سرشاخه‌های خرما و نیشکر ،بقایای کارخانجات آب‌میوه‌گیری‌های مورداستفاده در تغذیه انواع دام و همچنین تدوین دستورالعمل‌های استفاده از خوراک‌های کمتر رایج در تغذیه طیور شامل دانه سورگوم،دانه تریتیکاله و کنجاله کلزا.
۳- تدوین استاندارد فنی و دستورالعمل کنترل کیفی تولید خوراک در مبادی ورودی ،ذخیره‌سازی و فرآوری و مصرف باهدف ارتقاء کیفی خوراک و محصولات دامی با نظارت بر آنالیز بالغ‌بر ۷۰۰۰۰ فاکتور آزمایشگاهی خوراک و نهاده‌های موردنیاز دام و طیور در آزمایشگاه‌های تغذیه کشور.
۴-تدوین پیش‌نویس دستورالعمل اجرایی نظام نظارت فنی و کنترل کیفی خوراک دام و طیور و آبزیان و پیگیری ابلاغ توسط وزیر محترم جهاد کشاورزی در راستای اجرای تکالیف قانونی و کنترل کیفی خوراک و نهاده‌های مورد مصرف در تغذیه دام و طیور در کل زنجیره تأمین ،ذخیره‌سازی ،فرآوری و مصرف در واحدهای پرورش دام و طیور باهدف حفظ سلامت دام و ارتقاء کمی و کیفی محصولات دامی.
۵-استفاده از تکنولوژی نوین فرآوری خوراک دام و طیور و روش‌های مکانیزه بسته‌بندی و نگهداری علوفه و تجهیز سه خط تولید خوراک فرآوری شده به‌صورت بلوک خوراک دام با ترکیبی متوازن از مواد علوفه‌ای، مواد متراکم و استفاده از بقایای کشاورزی که نیاز دام را بطورکامل تأمین نموده و با مزایای امکان ذخیره‌سازی و حمل آسانتر، قیمت مناسب‌تر و پیگیری اختصاص یارانه در جهت ترویج مصرف بلوک خوراک دام در واحدهای دامداری روستایی و عشایری.
۶- انعقاد تفاهم‌نامه همکاری فی‌مابین معاونت امور تولیدات دامی و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی به‌منظور اقدام مشترک باهدف توسعه روستایی و بهبود معیشت دامداران روستایی
۷-نظارت بر اجرای پروژه بهسازی و نوسازی اماکن دامی در واحدهای دامداری روستایی و نیمه‌صنعتی کشور باهدف ارتقاء کمی و کیفی تولید شیر خام.به‌طور سالیانه بالغ‌بر ۱.۵ میلیون مترمربع در سال
۸-همکاری و مشارکت با سازمان ملی استاندارد در تدوین و بازنگری استانداردهای ملی و بین‌المللی انواع خوراک و نهاده‌های خوراکی مورداستفاده در تغذیه دام و طیور .باهدف رعایت استانداردهای موردنظر در تهیه و تأمین نهاده‌ای موردنیاز در خوراک دام و طیور و ارتقاء کیفی محصولات دامی.
درخصوص راه‌اندازی سامانه پایش و رصد کنجاله سویا و ذرت توضیح دهید:
مدیر کل دفتر بهبود تغذیه و جایگاه معاونت امور تولیدات دامی وزارت جهاد کشاورزی: با توجه به‌ضرورت نظارت بر روند توزیع نهاده‌های اساسی مورد مصرف در تغذیه دام و طیور و باهدف تسهیل در عرضه اقلام خوراکی موردنیاز به تشکل‌های دامی و تولیدکنندگان و همچنین کاهش قیمت تمام‌شده محصول نهایی ورصد کامل نهاده‌ها از مبادی ورودی تا واحدهای تولیدی از ابتدای سال جاری با هماهنگی با معاونت توسعه بازرگانی و صنایع کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی و مشارکت بانک عامل، سامانه رصد و پایش نهاده‌های دامی کشور طراحی گردیده و پیش‌بینی می‌گردد در آینده نزدیک با بهر ه مندی از ظرفیت کامل سامانه مزبورفرایند توزیع انواع نهاد ه های موردنیاز در تغذیه دام و طیور ساماندهی گردد.
از طرفی در راستای اجرای ماده ۳۰ قانون افزایش بهره‌وری کشاورزی و منابع طبیعی کشور و اجرای دستورالعمل نظام نظارت فنی و کنترل کیفی خوراک دام و طیور و آبزیان سامانه اطلس کارخانجات خوراک دام کشور با همکاری اتحادیه شرکت‌های تعاونی کارخانجات خوراک دام و طیور و مشارکت بانک سپه طراحی و راه‌اندازی گردیده که با درج اطلاعات فنی و تولیدی این‌گونه کارخانجات و اعمال نظارت‌های کمی و کیفی در آینده نزدیک امکان صدور گواهینامه فنی تولید برای این‌گونه واحدها باهدف استفاده حداکثری از ظرفیت تولید خوراک آماده در کشور و همچنین توسعه صادرات محصولات تولیدی فراهم می‌گردد.
