به گزارش عیارآنلاین،کشور هند، واقع در جنوب شرق آسیا با جمعیت بیش از ۱٫۲میلیارد نفر دومین کشور پرجمعیت دنیا پس از چین است. ۸۰% مردم این کشور پیرو آئین هندوئیسم هستند. پایتخت هند، دهلی نو و زبان رسمی این کشور انگلیسی و هندی است. هند از ۲۹ ایالت و ۷ اتحادیه منطقهای تشکیل شده است. در نظام سیاسی هند، دولت عهدهدار امور اجرایی، نخستوزیر بالاترین مقام اجرایی کشور و رئیس‌جمهور مقامی تشریفاتی است. دولت هند متشکل از ۵۱ وزارتخانه است. از میان آنها، “وزارت سلامت و رفاه خانواده[۱]” و “وزارت آیوش[۲]” متولیان رسمی سلامت در هند هستند. وضعیت بهداشت و خدمات درمانی با توجه به جمعیت بسیار زیاد این کشور از اولویتهای دولتهای هند به شمار میرود. عمده خدمات بهداشتی و درمانی در هند توسط بخش خصوصی ارائه میشود.
اولین نشانههای حضور طب به صورت منظم و سیستماتیک به دوران مستعمره بودن هند و حضور کمپانی هند شرقی در این کشور برمیگردد. از سال ۱۶۰۰ تا سال ۱۹۴۷ که هند توانست به استقلال دست یابد بخش بهداشت تحت کنترل پزشکان انگلیسی بود که به وسیله روشهای نو در علم پزشکی، پزشکی سنتی هند را به حاشیه راندند. پس از استقلال از دولت بریتانیا، تلاش برای احیای طب سنتی و ساختارسازی برای آن آغاز شد.
از لحاظ ساختاری، وزارت طب سنتی هند متولی طب سنتی و یکی از ۵۱ وزارتخانه دولت این کشور است. روند تکاملی شکلگیری وزارت طب سنتی در شکل۱ نشان داده شده است. پس از تدوین “سیاستهای ملی سلامت[۳]” توسط وزارت سلامت و رفاه خانواده در سال ۱۹۸۳، دپارتمان طب سنتی هفت سال بعد در سال ۱۹۹۵ در این وزارتخانه تشکیل شد. با تدوین “سیاستهای ملی طب سنتی[۴]” در سال ۲۰۰۲ توسط این دپارتمان، نقشه راه طب سنتی مشخص گردید تا اینکه در سال ۲۰۱۴ وزارت طب سنتی هند به عنوان یک وزارتخانه مستقل در دولت آغاز به کار کرد.
از منظر دیگری نیز میتوان توجه به طب سنتی و ایجاد ساختار برای آن در نظام سلامت هند را مورد بررسی قرار داد. در “برنامههای پنجساله هند[۵]” که توسط “کمیسیون برنامهریزی” دولت تدوین میشود به این موضوع پرداخته شده است. شکل۲ مهمترین اقدامات انجام شده در زمینه طب سنتی در هر کدام از برنامههای پنجساله را نشان میدهد. بر این اساس، در طول برنامه اول تا هفتم (۱۹۵۱-۱۹۹۰) اقداماتی چون تخصیص بودجه به طب سنتی، ایجاد دوره چهارساله دیپلم آیورودا، تاسیس شورای مرکزی طب سنتی هند و شورای مرکزی هومیوپاتی آغازگر ساختارمندی طب سنتی در هند بوده است. از دوره هشتم به بعد با شکلگیری دپارتمان و سپس وزارت طب سنتی، حجم اقدامات انجام گرفته و تاثیرگذاری آنها افزایش پیدا کرده است: استفاده از طب سنتی در کنار طب مدرن در ارائه خدمات سلامت در تمامی سطوح، آموزش و پژوهش گسترده طب سنتی، ایجاد نظام اعتبارسنجی مراکز آموزشی، توسعه تکنولوژی و صنعت، اخذ استانداردهای بینالمللی برای داروها، استفاده از مربیان طب سنتی در اجرای برنامههای ملی سلامت، توسعه گیاهان دارویی و تهیه فارموکوپی از جمله اقدامات انجام گرفته در این دوره بوده است.
ساختار وزارت طب سنتی هند متشکل از ۵ بخش اصلی است:
- موسسات آموزشی
- نهادهای پژوهشی
- بخش توسعه نیروی انسانی
- بخش داروسازی
- همکاریهای بین الملل
موسسات آموزشی این وزارتخانه که با نام موسسات ملی[۶] شناخته میشوند به عنوان عالیترین مراکز آموزشی به تدریس طب سنتی میپردازند؛ در کنار آموزش، ارائه خدمات بیمارستانی و پژوهش نیز از جمله وظایف این موسسات است. به منظور سیاستگذاری پژوهشی در حوزه طب سنتی، شوراهای مرکزی پژوهشی[۷] به وجود آمدهاند. بخش داروسازی این وزارتخانه مسئول سیاستگذاری در حوزه گیاهان دارویی، تولید دارو و کنترل کیفیت دارو است. شورای مرکزی طب هندی و شورای مرکزی هومیوپاتی با مسئولیت توسعه نیروی انسانی، بعنوان دو نهاد سیاستگذار و قانونگذار در حوزه آموزشی فعالیت میکنند. بخش همکاریهای بینالمللی مسئول ترویج طب سنتی برای جذب توریست سلامت است.
در شکل۴ میزان بودجه اختصاص یافته به هر کدام از بخشهای وزارتخانه طب سنتی هند نشان داده شده است. بیش از نیمی از بودجه این وزارتخانه (۵۴%) به بخش پژوهشی اختصاص یافته است و پس از آن بخش آموزشی با ۳۳% در جایگاه بعدی قرار گرفته است.
در سلسله یادداشتهای بعدی به موضوعاتی چون مکاتب طب سنتی در هند، آموزش و پژوهش طب سنتی، ارائه خدمات طب سنتی و نحوه ارزیابی خدمات طب سنتی پرداخته خواهد شد.
[۱] Ministry of Health and Family Welfare
[۲] Ministry of AYUSH (Ayurveda, Yoga and Naturopathy, Unani, Siddha, Homoeopathy)
[۳] National Health Policy, 1983
[۴] National Policy on Indian Systems of Medicine & Homoeopathy, 2002
[۵] Five-Year Plans of India (1951 – 2014)
[۶] National Institute
[۷] Central Council of Research