به گزارش عیارآنلاین، بعد از انتشار گزارش گمرک جمهوری اسلامی در خصوص آمار تجارت خارجی کشور در ۴ ماهه اول سال جاری، انتقاداتی به این آمار وارد شد. عدم انتشار آمار تفکیکی صادرات میعانات گازی و دیگر کالاها و همچنین افزایش چشمگیر میزان صادرات در ماه چهارم سال جزء مهمترین مواردی بود که منتقدان در مورد آن‌ها سئوالاتی مطرح کردند.
چند روز بعدتر گمرک جمهوری اسلامی آمار جزئی و کالایی صادرات و واردات در ۴ ماه ابتدایی سال را منتشر کرد و اشکال اول را به نوعی مرتفع نمود. اما در خصوص ابهامات مطرح شده‌ی دیگر پاسخی ارائه نکرد. تا اینکه در روز دوشنبه ۲۵ مرداد، گمرک جمهوری اسلامی با انتشار خبری با تیتر «واکنش گمرک ایران به یک خبر: آمار صادرات غیرنفتی صحیح است» به این انتقادات به نوعی پاسخ داد. در این خبر ابتدا به اضافه شدن آمار تفکیکی صادرات میعانات گازی اشاره شده و درخصوص چرایی افزایش چشمگیر میزان صادرات آمده است:
«جهت شفاف‌سازی اذهان عمومی، درباره علت رشد صادرات در چهار ماهه نخست سال‌جاری، باید گفت که اقلام صادراتی کشور در چهار ماهه نخست سال‌جاری، عمدتاً با افزایش صادرات روبه‌رو بوده‌اند، به طوری که تنها ۲۰ قلم اول صادرات که بیش از ۶۰ درصد از کل آن را به خود اختصاص داده‌اند، با وجود کاهش قابل توجه کالاهایی همچون میعانات گازی، پلی‌اتیلن، متانول، اوره و… باز هم در مجموع رشدی ۳۴ درصدی در وزن و ۲۵ درصدی در ارزش دلاری را به خود دیده‌اند. همچنین در تیر ماه، میزان بالایی از گازهای طبیعی مایع‌شده برای نخستین بار از ابتدای سال جاری تاکنون، از کشور صادر شده است که از خانواده گروه کالایی بوتان و پروپان به‌شمار می‌رود و این کالا به تنهایی بالغ بر ۱۰ درصد از کل صادرات را دربرگرفته است که افزوده شدن این رقم به صادرات، به تنهایی برای بیان علت رشد صادرات کشور در چهارماهه نخست امسال در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته کفایت می‌کند.»
اما این پاسخ برای رفع تمامی ابهامات موجود کفایت نمی‌کند و لازم است در این زمینه شفاف‌سازی بیشتری صورت بگیرد. در ادامه به شبهاتی پرداخته شده است که لازم است گمرک جمهوری اسلامی به آن‌ها توجه نماید و در مورد آن‌ها شفاف‌سازی نماید:
– ردیف تعرفه‌ای با نام «گاز طبیعی مایع‌شده» که تا پیش از ماه چهارم سال جاری سابقه حضور در بین محصولات صادراتی را نداشته، به یکباره وارد محصولات صادراتی کشور شده است. نکته تأمل برانگیزتر میزان صادرات این محصول آن هم فقط در ماه چهارم سال جاری است که بالغ بر ۱٫۹ میلیارد دلار است، درحالیکه در سه ماه ابتدایی سال جاری و همچنین تمامی سال‌های گذشته رقم آن صفر بوده است. به وضوح اضافه شدن این ردیف تعرفه به محصولات صادراتی موجب افزایش میزان صادرات محصولات پتروشیمی و همچنین کل صادرات غیرنفتی کشور شده است. از طرف دیگر دلیل افزایش ۲۵درصدی صادرات ۱۰ کالای نخست صادراتی با وجود کاهش صادراتی برخی از آن‌ها، که در گزارش گمرک به آن اشاره شده نیز اضافه شدن همین ردیف تعرفه بوده است.
– با نگاهی به مقاصد صادراتی این محصول درمی‌یابیم که کشورهای ترکیه، آذربایجان و ارمنستان واردکننده این محصول از ایران بوده‌اند. جالب است بدانیم که ایران هرساله مقادیری گاز طبیعی از طریق لوله به این سه کشور صادر می‌کند که هیچ‌گاه در آمار صادرات غیرنفتی گزارش نمی‌شود. جالب‌تر اینکه میزان صادرات گاز طبیعی ایران به این کشورها در یک سال، تشابه زیادی با میزان صادرات «گاز طبیعی مایع‌شده» موجود در گزارش صادرات ۴ماهه گمرک دارد: ایران سالانه حدود ۱٫۷ میلیارد دلار گاز طبیعی به ترکیه، ۲۰۰ میلیون دلار به آذربایجان و ۱۰۰ میلیون دلار به ارمنستان صادر می‌کند. برابری این آمار با میزان صادرات «گاز طبیعی مایع‌شده» در ماه چهارم سال جاری به این کشورها نکته‌ایست که نیاز به شفاف‌سازی دارد.
– در پاسخ گمرک جمهوری اسلامی در خصوص صادرات «گاز طبیعی مایع‌شده» آمده است: «میزان بالایی از گازهای طبیعی مایع شده برای نخستین بار از ابتدای سال‌جاری تاکنون، از کشور صادر شده است که از خانواده گروه کالایی بوتان و پروپان به‌شمار می‌رود و این کالا به تنهایی بالغ بر ۱۰ درصد از کل صادرات را دربرگرفته است» در این خصوص باید توجه کرد که میزان صادرات بوتان و پروپان کشور در ۴ ماه ابتدایی سال جاری در ردیف تعرفه‌های مجزا و مطابق سنوات گذشته گزارش شده و اضافه شدن این آمار به آن‌ها جای سئوال دارد. از طرف دیگر تمامی پروپان و بوتان صادراتی کشور همواره از مرزهای «عسلویه» و یا «پتروشیمی بندر امام» که در جنوب کشور قرار دارند صادر می‌شود، درحالیکه در گزارش ۴ ماهه گمرک، «گاز طبیعی مایع‌شده» از مرزهای بازرگان (به ترکیه)، جلفا (به آذربایجان) و نوردوز (به ارمنستان) صادر شده که در شمال کشور قرار دارند و این مسئله باز هم شائبه گاز طبیعی بودن این محصول را افزایش می‌دهد.
پاسخ‌گو بودن گمرک جمهوری اسلامی در خصوص آمار تجارت خارجی کشور بسیار جای تحسین دارد. اما در حال حاضر با توجه به ابهامات فوق، همچنان این شائبه وجود دارد که در آمار ۴ ماه ابتدایی سال جاری، میزان صادرات گاز طبیعی یک سال کشور، که در حدود ۲ میلیارد دلار است، به آمار صادرات غیرنفتی اضافه شده است. بنابراین انتظار می‌رود گمرک جمهوری اسلامی در این زمینه شفاف‌سازی‌های لازم را انجام دهد.