به گزارش عیارآنلاین، رهبر معظم انقلاب در دیدار با جمعی از اساتید دانشگاه‌ها در شهریورماه سال ۸۹ فرمودند: «توسعه آموزش عالى باید در جهت هدفها باشد. مسئولان آموزش عالى باید از توسعه‌ى غیرهدفمند به شدت پرهیز کنند؛ چون این، هم اتلاف مال است، هم اتلاف و ضایع کردن منابع انسانى است. باید ببینیم چه لازم داریم، باید ببینیم هدف چیست و به کجا میخواهیم برسیم؛ بر اساس آن، فضاى آموزشىِ آموزش عالى را توسعه دهیم. بنابراین برحسب نیاز، دنبال اهداف خودمان باشیم. به نظر من، این مسئله خیلى حساس و مهمى است. نیازهاى اصلى کشور در حوزه علوم و فناورى باید احصاء شوند؛ در زمینه علوم انسانى هم همین‌جور؛ بر اساس اینها برنامه‌ریزى شود؛ معلوم شود که چه تعداد دانشجو میخواهیم، چقدر دانشگاه میخواهیم، چه رشته‌هایى را لازم داریم، در چه سطوحى این رشته‌ها بایستى تعلیم و تعلم پیدا کند.»
ساماندهی وضعیت پذیرش دانشجو، نحوه تعیین ظرفیت رشته‌های دانشگاهی، تصویب رشته‌های جدید و توسعه فضای آموزشی کشور در کنار صدور مجوز برای مقاطع مختلف تحصیلی با توجه به ظرفیت‌های منطقه‌ای، نیاز به تدوین برنامه جامعی را در قالب سند آمایش آموزش عالی آشکار نموده است. سندی که در یک کلام، برای توسعه هوشمند و هدفمند آموزش عالی مبتنی بر آمایش سرزمینی در دستور کار قرار گرفت و مقام معظم رهبری نیز چندین بار طی سال‌های گذشته بر ضرورت تدوین هر چه سریعتر آن تأکید فرموده و تذکر دادند. بالأخره پس از ۶ سال از شروع این روند، بهمن‌ماه سال گذشته، طرح تقدیمی وزارت علوم در ستاد نقشه جامع علمی کشور به تصویب رسید و برای تصویب نهایی، در دستور کار شورای عالی انقلاب فرهنگی قرار گرفت و به‌رغم تأخیرهای مکرر وزارت علوم، بالأخره اواخر اسفندماه، طرح آمایش آموزش عالی در شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید.
تدوین طرح آمایش آموزش عالی در سال ۸۸ آغاز شد و در ابتدا، با راه‌اندازی کمیته‌های استانی قرار شد هر یک از کمیته‌ها، سند استانی مربوط به آمایش آموزش عالی را تدوین کنند تا در نهایت تجمیع شود. تدوین پیش‌نویس اولیه این طرح بیش از ۳ سال به طول انجامید و در ماه‌های پایانی دولت دهم به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه شد. با این حال، عمر دولت دهم برای اصلاح نواقص موجود در این طرح کفاف نداد و اصلاح طرح به وزارت علوم دولت یازدهم موکول شد. این وزارت‌خانه نیز که در ابتدای کار با حواشی مختلفی دست‌وپنجه نرم می‌کرد، در سال اول دولت یازدهم، نسبت به اصلاح طرح آمایش آموزش عالی اقدامی نکرد. اگرچه میلی‌منفرد، معاون آموزشی سابق وزارت علوم در دست تدوین بودن آن را اعلام می‌کرد، اما پس از جایگزینی شریعتی‌نیاسر بر مسند این معاونت، وی از راکد بودن این طرح سخن گفت و از نامه شورای عالی انقلاب فرهنگی مبنی بر ضرورت جدیت بیشتر در این موضوع خبر داد. در این دوران، انتقادات فراوانی از سوی کارشناسان مطرح شد. طبق نظر این کارشناسان، فارغ‌التحصیلان بیکار، نتیجه نبود طرح جامع و کامل آمایش بوده است. همچنین مشکلاتی نظیر عدم تعادل میان جمعیت دانشجویان کاردانی و کارشناسی و هجوم گسترده دانشجویان برای ورود به مقاطع تحصیلات تکمیلی را نتیجه غفلت وزارت علوم در ارائه طرح آمایش آموزش عالی خوانده‌اند.
نهایتاً با پیگیری‌های مکرر نمایندگان مجلس و اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی در کنار تأکید صریح مقام معظم رهبری مبنی بر ضرورت تدوین این طرح، وزارت علوم مجدداً دست به کار شد و فرهادی، وزیر علوم و معاونانش، تابستان ۹۴ را موعد ارائه این طرح تعیین کردند. اگرچه وعده آنان عملی نشد و پس از آن هم قول‌های مکرری درباره ارائه هرچه سریعتر طرح مذکور بیان شد، اما سرانجام بهمن‌ماه سال ۹۴ بود که طرح آمایش آموزش عالی برای بررسی و اصلاح، به ستاد راهبری نقشه جامع علمی کشور رسید.
بررسی طرح در ستاد راهبری نقشه جامع علمی نیز بیش از یک ماه به طول انجامید. نکته جالب توجه در این طرح، آن بود که طبق سخنان دبیر ستاد نقشه، طرح بدون داشتن اطلاعات کاملی از اوضاع آمایش صنایع و کار در مناطق مختلف، نگارش شده بود؛ جالب‌تر اینکه دانشگاه آزاد در این آمایش نمی‌گنجد! این دانشگاه به صورت جداگانه، طرح آمایش مخصوص به خود را تدوین کرده تا در اختیار شورای عالی انقلاب فرهنگی بگذارد. این در حالی است که بیش از ۴۰ درصد از آمار آموزش عالی کشور، مربوط به بخش غیردولتی است و دانشگاه آزاد سهم مهمی در این میان دارد. این اقدام دانشگاه آزاد، به‌ویژه با توجه به رویکرد این ایام این دانشگاه برای توسعه کمّی، ولو به هر قیمتی و بدون ملاحظات منطقه‌ای، چندان مناسب نخواهد بود. به منظور وحدت رویه در این زمینه، توصیه می‌شود که وزارت علوم، به عنوان متولی آموزش عالی کشور تنها مرجع ارائه طرح و برنامه باشد.
با وجود همه این مسائل، طرح آمایش در اواخر سال ۹۴، از ستاد راهبری نقشه جامع علمی خارج شد و پس از ۶ سال سرگردانی، در سطح شورای عالی انقلاب فرهنگی مطرح شد و به تصویب نهایی رسید.
تاکنون مسئولان از رویکرد کارآفرینانه در این طرح خبر داده‌اند. همچنین تجمیع و ادغام برخی دانشگاه‌ها بنا بر تشخیص وزارت علوم، رتبه‌بندی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و تأسیس ۱۰ منطقه آموزشی در سراسر کشور، دیگر مواردی است که پیرامون محتوای آن مطرح شده است. حال پس از ارائه جزئیات کامل این طرح، باید دید تا چه حد جامعیت داشته و آیا قابلیت عملیاتی شدن دارد؟
